Nie wszyscy jesteśmy tacy sami, o czym mówi neuroróżnorodność. Część osób neuroatypowych nie ma problemu z wykonywaniem pracy zarobkowej. Okazuje się jednak, że nie wszyscy mają równe szanse. Jak pracodawcy mogliby pomóc osobom neuroatypowym? Przyjrzyjmy się bliżej neuróróżnorodności i poznajmy ją lepiej!
Co to jest neuroróżnorodność?
Neuroróżnorodność (z ang. neurodiversity) to koncepcja, która zakłada, że różnorodność w funkcjonowaniu neurologicznym jest naturalnym i wartościowym elementem ludzkiej populacji, podobnym do różnorodności biologicznej w naturze. Podejście to postrzega różne sposoby myślenia, uczenia się i przetwarzania informacji – jak te, które charakteryzują osoby z autyzmem, ADHD, dysleksją, dyspraksją, czy zespołem Tourette’a – nie jako „zaburzenia”, ale jako naturalne różnice, które należy rozumieć i akceptować.
Poza tym warto wiedzieć, że:
- Neurotypowość to termin, który opisuje osoby, których rozwój i funkcjonowanie neurologiczne mieszczą się w granicach uznawanych za standardowe lub typowe w społeczeństwie.
- Neuroatypowość odnosi się do osób, których rozwój neurologiczny lub sposób myślenia różni się od typowych norm, obejmując spektrum autyzmu, ADHD, dysleksję i inne różnorodne profile neurologiczne, które rozpisaliśmy w dalszej części tekstu.
Ciekawostki
- Szacuje się, że o 15% do 20% populacji jest neuroróżnorodna (źródło).
- Około 5–10% światowej populacji ma dysleksję.
- Badania pokazują, że schorzenia, takie jak autyzm i dysleksja, mogą zapewnić szczególne umiejętności w zakresie rozpoznawania wzorców, zapamiętywania lub matematyki.
- Osoby w spektrum autyzmu charakteryzują wyższe wyniki IQ od średniej.
- Badania wykazały, że zespoły neuroróżnorodne są o 30% bardziej produktywne niż zespoły neurotypowe i popełniają mniej błędów.
- Osoby z neuroróżnorodnością są bardziej narażone na bezrobocie niż osoby z jakąkolwiek inną niepełnosprawnością. Bezrobocie wśród tych osób dorosłych sięga co najmniej 30–40% (źródło).
- Z raportu „Droga do otwarcia rynku pracy w Polsce dla osób autystycznych” wynika, że współczynnik zatrudnienia w grupie osób neuroróżnorodnych wynosi 2%, przy około 10% w całej Unii Europejskiej (źródło).
Kogo dotyczy neuroróżnorodność?
Osoby neuroróżnorodne obejmują osoby:
- ze spektrum autyzmu (ASD);
- z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD),
- z rozwojowym zaburzeniem mowy,
- z dysleksją,
- z dysgrafią,
- z dyspraksją,
- z dyskalkulią,
- z dysnomią,
- z niepełnosprawnością intelektualną,
- z Zespołem Tourette’a.
Główne cechy neuroróżnorodności
Jakie cechy wyróżniają osoby neuróróżnorodne?
- Unikalne sposoby przetwarzania informacji:
- Osoby neuroatypowe często postrzegają i przetwarzają informacje inaczej niż osoby neurotypowe. Może to dotyczyć percepcji zmysłowej, pamięci, koncentracji, czy zdolności do przyswajania wiedzy.
- Zróżnicowane wzorce myślenia i działania:
- Często neuroróżnorodne osoby mają oryginalne podejście do rozwiązywania problemów, zdolności kreatywne, które wyróżniają się na tle neurotypowej populacji. Na przykład, osoby z ADHD mogą być bardziej spontaniczne i mają większą tolerancję na wielozadaniowość.
- Specyficzne mocne strony i trudności:
- Każda osoba neuroróżnorodna może posiadać wyjątkowe talenty i umiejętności. Osoby autystyczne często mają świetne zdolności analityczne lub techniczne. Z kolei osoby z dysleksją nierzadko wyróżniają się kreatywnością i umiejętnością rozwiązywania problemów wizualnych.
- Inny sposób komunikacji i wyrażania emocji:
- W przypadku osób neuroróżnorodnych komunikacja może być mniej konwencjonalna. Na przykład osoby w spektrum autyzmu mogą mieć trudności z odczytywaniem subtelnych sygnałów społecznych, natomiast osoby z zespołem Tourette’a mogą mieć tiki.
Możemy też zwrócić uwagę na mocne strony takich osób. Bazując na „Droga do otwarcia rynku pracy w Polsce dla osób autystycznych” (źródło) możemy wskazać, że np. osoby w spektrum autyzmu wyróżniają:
- Wysoki poziom koncentracji i zdolność do wyróżniania się w powtarzalnych zadaniach.
- Szczegółowa wiedza merytoryczna, specjalistyczne umiejętności techniczne i zainteresowania.
- Niezawodność, niski poziom absencji i lojalność.
- Doskonałe prowadzenie dokumentacji i pamięć.
- Retencja – osoby w spektrum autyzmu preferują rutynę, a kiedy już zadomowią się w danej pracy, często pozostają w niej znacznie dłużej niż inni.
- Rzadkie umiejętności.
- Zaradność.
- Umiejętność rozwiązywania problemów.
Korzyści płynące z neuroróżnorodnych zespołów dla agencji marketingowych, kreatywnych
Zespoły składające się z neuroróżnorodnych członków mają dużą wartość dla agencji marketingowych z wielu powodów. Osoby neuroatypowe mogą wnieść do zespołów marketingowych zróżnicowane spojrzenie na problem, unikalne talenty oraz nowe podejścia do kreatywności i analizy danych.
1. Innowacyjność i kreatywność
Neuroróżnorodne osoby często myślą w sposób niestandardowy, co pozwala im dostrzegać zależności, które mogą umykać innym osobom. Dzięki temu wnoszą do zespołu nietypowe pomysły, które mogą okazać się inspiracją do kreacji kampanii marketingowych wyróżniających się na tle konkurencji. Osoby np. z ADHD mogą być wyjątkowo kreatywne, dynamiczne i skłonne do eksperymentowania, co sprawdza się np. w tworzeniu angażujących treści.
2. Analiza i szczegółowość
Osoby w spektrum autyzmu często charakteryzują się dużą dokładnością i umiejętnością skupienia na detalach. Taka precyzja może być szczególnie cenna przy analizie danych, badaniu rynku, optymalizacji kampanii lub przy przygotowywaniu spersonalizowanych treści, gdzie kluczowa jest dbałość o szczegóły. Neuroróżnorodni członkowie zespołu mogą także wyróżniać się wytrwałością w analizowaniu dużych zbiorów danych.
3. Empatia i różnorodność w odbiorze
Dzięki temu, że neuroróżnorodne osoby doświadczają świata w unikalny sposób, mogą lepiej rozumieć różne potrzeby i perspektywy. Taka empatia w zrozumieniu odmiennych punktów widzenia jest cenna przy kreowaniu kampanii skierowanych do różnorodnych grup odbiorców. Zrozumienie potrzeb osób z różnymi zdolnościami poznawczymi i różnorodnych grup demograficznych pozwala tworzyć kampanie bardziej inkluzywne i autentyczne.
4. Zdolność do nieszablonowego rozwiązywania problemów
Neuroróżnorodne osoby często rozwijają unikalne sposoby radzenia sobie z wyzwaniami, co może prowadzić do tworzenia oryginalnych strategii rozwiązywania problemów marketingowych. Dyslektycy, na przykład, są znani z myślenia obrazami i mogą proponować nieszablonowe rozwiązania wizualne lub pomysły na kreatywne przedstawienie treści.
5. Elastyczność i różnorodność zespołu
W zróżnicowanych zespołach, w których znajdują się osoby z różnymi profilami neurokognitywnymi, rośnie zdolność do adaptacji. W marketingu, gdzie potrzeby rynku i trendy zmieniają się dynamicznie, taka elastyczność jest kluczowa. Udział osób neuroróżnorodnych w zespole zmusza również do przemyślenia i dostosowania środowiska pracy. To z kolei może pozytywnie wpłynąć na całą organizację i wzmacniać postawy integracyjne oraz promować przyjazne miejsce pracy.
Neuroróżnorodny zespół to szansa nie tylko na zbudowanie przewagi konkurencyjnej, ale przede wszystkim na tworzenie materiałów, kampanii marketingowych, które trafiają do zróżnicowanych i szerokich grup odbiorców, odpowiadając na ich potrzeby w sposób bardziej autentyczny i inkluzyjny.
Korzyści z neuroróżnorodności dla przedsiębiorstw
Koncept neuroróżnorodności promuje inkluzywne spojrzenie na społeczeństwo i zmniejsza stygmatyzację osób neuroatypowych. Zamiast skupiać się na tym, co takie osoby mogą robić „gorzej”, proponuje, aby skupić się na ich mocnych stronach i potencjale.
W coraz większej liczbie miejsc pracy docenia się osoby neuroróżnorodne za ich wyjątkowy wkład – na przykład w dziedzinach wymagających zdolności analitycznych lub kreatywnych. Wiele firm na arenie międzynarodowej zmodyfikowało już swoje procesy HR-owe. Należą do nich m.in.:
- SAP,
- Hewlett Packard Enterprise,
- Microsoft,
- Willis Towers Watson,
- Ford,
- EY,
- IMB,
- Caterpillar,
- Dell Technologies,
- Deloitte,
- JPMorgan Chase,
- UBS.
Na szczęście część z tych firm ma swoje oddziały także w Polsce. I tak EY buduje Neurodiversity Center of Excellence (NCoE) i już zatrudnia osoby neuroróżnorodne. Pierwsza rekrutacja odbyła się w 2021 roku. Wówczas eksperci EY wypracowali specjalistyczne metody pracy oraz przeszkolili menedżerów i zespoły z efektywnej komunikacji. Z kolei na przełomie 2023 i 2024 roku odbyła się kolejna rekrutacja, dzięki której osiem osób trafiło do zespołów fincrime, cybersecurity, aktuariatu oraz assurance. Jak podkreśla firma, większość z nich pierwszy raz otworzyła się na zatrudnienie osób neuroróżnorodnych.
O co jeszcze zadbała firma EY, aby zapewnić jak najlepszą rekrutację i onboarding nowych pracowników (źródło)?
- Wsparcie psychologiczne w procesie rekrutacji.
- Szkolenia społeczne dla nowych pracowników.
- Opiekunowie indywidualni dla nowych pracowników.
- Szkolenia dla menedżerów, które pomagają im zarządzać i komunikować się z osobami neuroatypowymi.
Neuroróżnorodność – jakie benefity w pracy cieszą osoby neuroatypowe?
Choć poniższa lista benefitów może wydawać Ci się uniwersalna, jest ona szczególnie ważna w przypadku osób neuroatypowych:
- elastyczne godziny pracy,
- wsparcie psychologiczne,
- możliwość pracy zdalnej,
- dostęp do narzędzi i technologii usprawniających pracę,
- programy szkoleniowe i edukacyjne.
Cieszymy się, że rynek pracy coraz chętniej otwiera się na neuroróżnorodność. Nie tylko dlatego, że przecież nie jesteśmy w staniej jej wykluczyć, ale przede wszystkim ze względu na te osoby, które kryją w sobie ogromny potencjał, czekający na odkrycie przez odpowiedniego pracodawcę. To dobrze, że firmy coraz chętniej o tym mówią i pokazują, jak u nich wyglądają dobre praktyki związane z zatrudnianiem osób neuroatypowych. A jak w Twojej firmie wygląda zatrudnianie osób z grupy neuroróżnorodnych? Daj znać!
